بازگشت
نقاشی و شعر
دکتر بیژن باران دکتر بیژن باران

در مورد ۷ هنر فرهنگ فعلی، شاید بتوان گفت: شعر مرکز طوقه ایست که پره های نقاشی، رقص، نمایش، موسیقی، فیلم، مجسمه، عکاسی/ کلیپ از آن ساطع اند. لذا زوج شعر- نقاشی، شعر- موسیقی، شعر– نمایش، شعر– رقص، شعر– فیلم، شعر-کلیپ رابطه متن زبانی بترتیب با حس بصری، حرکت، اپیزودی/ زمانی، سمعی می باشند. در نقاشی ثنویت/ زوج خط- رنگ، نور- فرم در شعر تقابل کلمه- سطر، معنی- فرم، ذهن- زبان با عواطف، شخصیت، وجدان، اعتقادات، خلاقیت، مهارت، تجربه/ حافظه، تخیل منجر به آفرینش اثر هنری/ ادبی می شوند.

 

شعر < ---- حادثه ----> نقاشی. در این شکل حادثه، واقعیت/ تخیل، شامل اقلامی در گوشه مکان-زمانی است. هنرمند از حادثه با ایماژ/ طرح در فضا بندی، تقسیم مکانی را در نقاشی حادث می کند. شاعر از حادثه با کلمه/ زبان در زمانبندی، یعنی تقسیم زنجیر فکر به مهره های عبارت/ جمله، شعر را می آفریند. پس شعر و نقاشی ۲ روی سکه حادثه اند.

 

ارسطو ۳۸۴- ۳۲۲ ق.م. در کتاب بوطیقا و هوراس Horace 65-8 ق.م. در روم به رابطه شعر و نقاشی اشاراتی کردند. شاعر از حافظه/ تخیل منتج از ترکیبات واقعیت ذهنی شده و مهارت زبانی شعر می نویسد. نقاش از مدل زنده روبرویش با محرکات شخصی و مهارت هنری تقلید می کند. در عصر روشنگری/ انسانگرایی Renaissance از سده ها ۱۴- ۱۶ م علم و هنر در اروپا رشد جهشی کردند. واژه فرانسوی فوق بمعنی باززایی/ تولد دوباره است. در عصر روشنگری/ انسانگرایی شعار ut pictura poesis الویت داشت. این شعار بمعنی این بود: همانطور که نقاشی است، همانطور هم شعر است یا نقاشی مثل شعر است. یعی شعر دارای موضوع، آغاز، پایان، ترکیبات کلامی با قواعد دستور زبان است. پس نقاشی هم همین عناصر را دارد؛ ولی ترکیبات خط- رنگ را بکار می برد. میکل آنژ هنر را تقلید از طبیعت قلمداد می کرد.

 

سو شی سده ۱۱ م شاعر- نقاش چینی، خطاط، داروساز، سیاستمدار، نویسنده گاهی در تبعید هم بود. او ۲۷۰۰ شعر در ۳ قالب شی، سی، فو نوشت. قالب شی مربوط به هزاره اول ق.م. با قافیه، هر سطر ۴ کلمه، در باره زندگی روستایی است. قالب سی تصنیف با موسیقی با قافیه در تعداد ابیات ثابت مرثیه خوانی، مربوط به هزاره اول م است. فو قالب نثری توصیفی ۲-بیتی وار است. داوینچی در غرب و سو شی در شرق نظریه هایی در رابطه جامعه با شعر و نقاشی ارایه دادند. شباهتها/ تفاوتهای هنر با زندگی و شاخه های هنر مانند شعر و نقاشی را می توان در ساختار، سبک، مواد دید. کلمات، رنگ، خط، استعاره، معنا شعر و نقاشی را هنرهای صامت می کنند.

 

بلیک Blake عارف انگلیسی سده ۱۸م نوشت: بدون تقابل پیشرفت وجود ندارد. او معتقد بود: هنر کلامی– بصری منجر به گویایی نقاشی و بینایی پذیری شعر می شود. در نقاشی تقسیم فضا و در شعر تقسیم زمان الویت دارند. وحدت تخیل و تن، هم در نقاشی هم در شعر، مد نظر بلیک بود. طرح تقسیم فضا با خط – رنگ است؛ متن تقسیم زمان با کلمه- سطر حاوی فعل است. بلیک معصومیت و تجربه را با هم تلفیق کرد. او شعر عرفانی را به نقاشی/ طرح با واسطه گراورسازی ربط داد. در “طرحهای شاعرانه” ۱۷۹۱ در مدح انقلاب کبیر فرانسه ۱۷۸۹ ، او با تعهد بضد “بیعدالتی و ستمدیدگی” برخاست.

 

مینیاتور ترابری شعر به نقاشی است. اقلام شعری را می توان در مینیاتور تمیز داد. مینیاتور رابطه شعر – نقاشی، تصنیف رابطه شعر – موسیقی، نمایش رابطه شعر- اپیزود/ واقعه، رقص رابطه شعر- حرکت با اوزان/ ایقاعات اند. استعاره یکی از رابطان شعر و نقاشی است که کلمات بصری به نقاشی ترابری می شوند. طرح بیشتر خطهای مدادی بر کاغذ است که شمایی از موضوع را باختصار قلمی می کند. طراحی در نقاشی خط بر کاغذ است گاهی با سایه زدن. این نام در شعر هم بمثابه قالبی بکار رفته که در این نوع شعر کوتاه، رئوس مطلب آورده می شوند. کاربرد طراحی، با منشاء در نقاشی، ساختار شعر را دقیقتر می کند. شخصیت دادن personification در نقاشی برابر تصویرسازی با جمل در شعر بر اساس شئی، حادثه، صحنه می باشد. هم نقاشی هم شعر، هر ۲ در بنمایه، تخیل را در اشتراک دارند.

 

هانری میشو Michaux نقاش- شاعر فرانسوی معتقد به نشانه های مشترک جهانشمول در هنرها است که در هر هنر خاص با واسطه بیانی پدیدار می شوند. نمادگرایی Symbolism در شعر و نقاشی بسوی تقلید از منشاء مشترک در طبیعت ناشی می شود. نشانه شناسی Semiotics علمی است که ورای شکلهای هنری – ادبی یک ابرساختار Superset یا ۴چوب را محاط بر اثر می کند. در این علم پروسه نشانه، دلالت، ارتباطات، نشانه ها، نمادها، در ۳ رشته معناشناسی، ساختارشناسی، تاثیر شناسی تبیین شده. مناسبات بین نشانه ها و اثرات آنها بر انسان بحثی است که در آگهیها، مد پوشاک کاربرد دارد. رک به آثار سوسور، باختین، اکو. دکتر سجودی این علم جدید را به پاره ای مقولات معاصر، ازجمله شعر، تعمیم داده؛ آثار حافظ و سپهری را واشکافی کرده.

http://bejanbaran.blogfa.com/


July 26th, 2010


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
شعر،ادب و عرفان